Beynəlxalq valyuta birjalarında dolların aparıcı valyutalara nisbətən qiymətlərində bahalaşmanın davam etdiyi müşahidə edilir.
Buna əsas səbəb isə qiymətin texniki mənzərəsidir. Foreksdə dolların bahalaşmasına səbəb kimi texniki amillər göstərilir və bahalaşmanın davam edəcəyi proqnozlaşdırılır.
İqtisadçı-ekspert Elman Sadıqov bu tendensiyanın Azərbaycanda müşahidə olunub-olunmamasını “Cümhuriyət” qəzetinə şərh edib.
O bildirib ki, ABŞ dolların ucuzlaşmasına çalışır:
“Ucuz dollar xarici ticarəti stimullaşdırmaq məqsədi daşıyır. Dünya birjalarında dolların qiyməti həmişə öz dəyərini saxlayır, hətta bundan sonra nisbətən arta da bilər. Hazırda dolların ucuzlaşma ehtimalı aşağıdır. Bunun da bir çox fundamental səbəbləri var. Bunlardan biri odur ki, ABŞ iqtisadiyyatı istər Avropa Birliyi, istər Yaponiya, istərsə də digər iqtisadiyyatlara nisbətən daha çox artım tempi göstərir. Ümumiyyətlə, ABŞ iqtisadiyyatı daha əzmli, daha stabil və daha yaxşı nəticələr sərgiləyir. Dollar dünyanın ehtiyat valyutasıdır və bu statusunu da saxlamaqda davam edir. Bundan əlavə, dünyada geosiyasi risklər artır, resesiya və böhran məsələləri də müzakirə olunur ki, bu da investorları dollara daha çox qaçmağa sövq edir”.
İqtisadçı onu da qeyd edib ki, dollar dünyada təhlükəsiz liman statusu qazanmış valyutalardan biridir:
“Bu səbəbdən də dünya bazarlarında dolların qiymətinin artma ehtimalı var. Lakin bu artımın Azərbaycana ciddi təsir göstərmə ehtimalı sıfıra bərabərdir. Səbəb odur ki, Azərbaycanda dolların kursu ölkənin tədiyyə balansındakı vəziyyətdən asılıdır. Hazırda neftin qiymətləri 62-63 dollar ətrafındadır. Bu isə, 2020-ci ildə Azərbaycanın dövlət büdcəsində planlaşdırılan neftin baza qiymətindən, yəni 55 dollardan yuxarıdır. Tədiyyə balansı profsitlə davam etdiyi müddətcə Azərbaycanda dolların bahalaşma ehtimalı yoxdur. Bunun elmi əsası var, yəni sakitləşdirmək məqsədilə deyilmiş söz deyil. Hətta ötən il hərraclarda təklif olunan dolların heç də hamısı satılmadı. Neftin qiymətinin 50 dollar olması Azərbaycanın tədiyyə balansı üçün qırmızı xətdir. Hətta neftin qiyməti 50-55 dollar arasında olarsa belə, manatın kursuna ciddi təzyiq olmayacaq”.
Elman Sadıqovun sözlərinə görə, dünya birjalarında dolların qalxıb enməsinin Azərbaycana birbaşa təsiri yoxdur:
“Ölkəmizə əsas təsir neftin qiyməti ilə bağlıdır. Əgər bunu müəyyən etmək istəyiriksə, neftin qiymətini izləməliyik. Beynəlxalq Valyuta Fondu, Dünya Bankı və digər beynəlxalq investisiya və maliyyə təşkilatlarının neftin qiyməti ilə bağlı verilmiş proqnozlar 59-60 dollar civarındadır. Bu səbəbdən Azərbaycanda neftin qiymətinin 60 dollar ətrafında qaldığı müddətdə dolların bahalaşması ilə bağlı hər hansı ehtimal irəli sürmək doğru olmaz. Mərkəzi Bank sədri çıxışında qeyd etmişdi ki, manatın kursuna təzyiq var. Yəni Azərbaycanda manatın kursu qalxa bilər, dolların məzənnəsi isə düşə bilər. Dünyada dolların qiymətinin artması başqa nüanslarla müəyyən olunur. Azərbaycanda dollar/manat kursu xüsusilə neftin qiyməti və tədiyyə balansındakı vəziyyətlə müəyyən olunur”.
