Rusiya sərhədin 1920 xəritəsi ilə çəkilməsini istəyir
Putin Valday forumunda çıxış edərkən, Azərbaycan-Ermənistan sərhədlərinin dəqiqləşdirilməsi üçün xəritələrin Rusiya Baş Qərargahının arxivində olduğunu bildirmişdi. Bu məsələsə Ermənistanda ciddi müzakirə mövzusuna çevrilib, iddia edilir ki, Rusiya 1920-ci il xəritələrini nəzərdə tutur, Azərbaycanda isə hələ ki, böyük ajiotaj yaratmasa da, müzakirələr ən uc nöqtələrdə gedir: hakimiyyətə yaxın media və rəsmilər hər şeyi ağ rəngdə, özünə müxalifət deyən marginallaşmış bir qrup isə hər şeyi qara rəngdə göstərməyə çalışır.
Tv 713 .az xəbər verir ki, bu sözləri ReAL üzvü, ekspert Natiq Cəfərli deyib. O bildirib ki, əslində həqiqət “nə ağ, nə də qara” tərəfdədir, “ortada”dır.
Natiq Cəfərli qeyd edib ki, Azərbaycan hərbi qələbə qazanmış tərəf kimi sülh sazişində israrlıdır və bir müqavilə ilə bütün məsələləri həll etməyi düşünür: sərhədlər dəqiqləşdirilir, kommunikasiyalar açılır, qarşılıqlı ərazi bütövlüyünün tanınması ilə ölkəmizdə yaşayan erməni əsilli azərbaycanlıların (“azərbaycanlı” - etnik mənsubiyyət deyil, vətəndaşlıq tanımıdır, bizim hamımızı birləşdirən dəyərdir, üst kimlikdir – N.C.) gələcək birgə yaşayışını Azərbaycan qanunları ilə tənzimləyəcəyinə, onların təhlükəsizliyinə zəmanət verir:
“Ermənistan tərəfi isə 3 məsələni ayrı-ayrı müzakirə etməyi, razılıqların ayrı müqavilələrlə tənzimlənməsinə çalışır: sərhədləri dəqiqləşdirmək istəyir, kommunikasiyaların açılmasında maraqlıdır, amma ərazi bütövlüyü məsələsini sonraya saxlayıb, Qarabağda yaşayan erməni əsilli azərbaycanlıların statusunu ayrıca müzakirə etməyi düşünür.
Rusiya nə istəyir? Kreml kommunikasiyaların açılmasında maraqlıdır, çünki Ermənistana alternativ və daha təhlükəsiz yol əldə edir, Ermənistanla Rusiyanı bağlayan yeganə quru yolun Gürcüstan ərazisindən keçdiyini nəzərə alaraq, rəsmi Tiflisdən bu məsələdə asılılığını azaltmağı düşünür. Sərhədlərin dəqiqləşdirilməsində də Rusiyanın marağı var, çünki həmən Azərbaycan-Ermənistan sərhədini Moskva qoruma altına alacaq, regionda öz hərbi mövcudiyyətini artıracaq, gücləndirəcək. Amma rəsmi Kreml də Azərbaycanda yaşayan erməni əsilli azərbaycanlılarla bağlı məsələni açıq saxlamaqda israrlı və maraqlıdır ki, daim bu “kartdan” istifadə edib hər iki ölkəyə olan təsir rıçaqlarını əlində tutsun. Çünki hərtərəfli sülh sazişi olsa, Rusiyanın “sülməramlı” adlanan qüvvələrinin Xankəndi və ərtafında qalması mənasızlaşacaq”.
N.Cəfərlinin fikrincə, Rusiya həm də ona görə SSRİ xəritələrini – güman edilir ki, söhbət 1920-ci illər xəritəsindən gedir - ortalığa atıb ki, özü üçün yeni presedent yaratsın:
“Bir çox Rusiya torpaqları, o cümlədən Krım, Ukraynanın, Belarusun, Qazaxstanın bəzi bölgələri 1922-ci il, SSRİ-nin təsisindən sonra müttəfiq respublikalara verilib. İndi Azərbaycan-Ermənistan arasında 1920-ci illərin xəritəsinə əsaslanaraq sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi sabah Kremlə Ukrayna, Belarus, Qazaxıstanla oxşar yanaşma üçün əsas yaradacaq və ya Kreml bu yanaşmanı yaratmağa çalışacaq”.
N.Cəfərli bildirib ki, Azərbaycana 1920-ci il xəritələri çərçivəsində sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi sərf edir, kommunikasiyaların açılması da maraqlarımıza uyğundur, amma Xankəndi və ərtafında yaşayan erməni əsilli azərbaycanlıların gələcəyi ilə bağlı məsələlərin ertələnməsi maraqlarımıza heç uyğun deyil:
“Yəni, orbazlı desək, bu raundu 2:1 uda bilərik, amma sonrakı raundlara yaxşıca hazırlaşmalıyıq”.
Ekspert bir daha bunun üçün mürəkkəb idarəetmə sisteminə keçidi vacib saydığını vurğulayıb. Onun fikrincə, hakimiyyət bölgüsü və mürəkkəb idarəetmə - mer institutunun yaradılması, bələdiyyələrin təkmilləşməsi, hökumətin iqtisadi siyasətdən və islahatlardan tam məsuliyyət daşıması, parlamentin siyasi təsir imkanlarının genişlənməsi gələcək mümkün təzyiqləri neytrallaşdırmaq üçün vacibdir.
